در دنیای علم کشاورزی، رشته تولید و ژنتیک گیاهی به عنوان یکی از شاخه‌های پیچیده مهندسی کشاورزی به‌شمار می‌آید که مبتنی بر به کارگیری اصول علوم زراعی و ژنتیک در تولید محصولات غذایی است. این رشته بر پایه تلاقی دانش زراعی و اصول ژنتیکی، به منظور حفظ منابع طبیعی، حفاظت از محیط زیست و بهره‌برداری بهینه از نهاده‌های کشاورزی تمرکز دارد.
فارغ‌التحصیلان این رشته با عنوان کارشناس تخصصی، در زمینه‌های مختلفی از تولید زراعی گیاهان و همچنین در محیط‌های متنوعی از گلخانه‌ها فعالیت می‌کنند.
در حال حاضر، رشته تولید و ژنتیک گیاهی به صورت دو مقطع کاردانی و کارشناسی پیوسته دانشجو پذیرش می‌دهد. هر دو مقطع در زیرگروه‌های گوناگون گروه آزمایشی تجربی قرار دارند.
در مقطع کاردانی، این رشته با نام "تکنولوژی تولیدات گیاهی" و کد رشته 71 شناخته می‌شود و فرآیند پذیرش در این مقطع به صورت استانی انجام می‌شود. به مقابل، پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی پیوسته به صورت ملی و قطبی صورت می‌پذیرد.
در طول تحصیلات، دانشجویان این رشته با درس‌های زیادی از جمله دروس حفظی و محاسباتی در زمینه‌های مرتبط با زیست‌شناسی گیاهی و اصول زراعت مواجه می‌شوند.
از ویژگی‌های مهم این رشته، پرداختن به اصول دستورزی ژنتیکی گیاهان است. در این راستا، ابزارهای مختلفی مانند تکنیک‌های بیوتکنولوژی به کار می‌رود.
علاوه بر این، این رشته نیازمند تفکر خلاق و پشتکار است. زیرا روش‌های سنتی کشاورزی دیگر نمی‌توانند به تنهایی نیازهای جامعه را برآورده کنند. توسعه کشاورزی به دنبال نیروی انسانی متخصصی است که بتواند با بهره‌گیری از دستاوردهای علمی جدید، عملیات کشاورزی مرتبط با محصولات زراعی و باغی را انجام داده و بهترین نتیجه را از منابع محدود به‌دست آورد.
بر خلاف کلاس دروس معمولی که در رشته‌های مشابه به تدریس می‌پردازند، اینجا دانشجویان با چالش‌ها و مسائل پیچیده‌تری در زمینه زیست‌شناسی و تکنولوژی گیاهی روبه‌رو می‌شوند. اینجاست که جرقه‌های نوآوری در ذهن‌هایشان رخ می‌دهد و تحولات بزرگی را ممکن می‌سازد.
هر فارغ‌التحصیل از این رشته، به‌خصوص در مقاطع تحصیلات تکمیلی، توانایی تأسیس و مدیریت گلخانه‌های مدرن یا مزارع نوین را دارا می‌شود. او می‌تواند به عنوان یک مجری طرح‌های تحقیقاتی در زمینه کشاورزی در مراکز پژوهشی به فعالیت پردازد. اگرچه حمایت‌های دولتی به بخش کشاورزی افزایش یافته‌اند، اما تلاش‌های فردی و خلاقیت‌های افراد نیز برای توسعه این عرصه بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل، همه‌ی فارغ‌التحصیلان این رشته باید بر آن باشند تا تازه‌ترین دستاوردهای علمی را در کنار ایده‌های خلاقانه‌ای که در ذهن خود پرورش داده‌اند، به کار گیرند و نقشی مؤثر در توسعه بهینه کشاورزی ایفا کنند.
رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه، راهی برای کسانی که به دنبال چالش‌ها و دستیابی به اهداف جدید هستند!
اکثر فارغ‌التحصیلان این رشته، به گزینه دوم پیوسته‌اند. برنامه‌ریزی جامع و تدوین طرح‌های تجاری مناسب، مذاکره با سرمایه‌گذاران و بستن قراردادها، تنها چند قدم از راه‌اندازی یک مشروع موفق در این حوزه است.
آیا:
- به دنبال پیدا کردن راه‌حل‌های نوین برای مشکلات کشاورزی هستید؟
- از تجربه شکست‌ها نیز درس می‌گیرید؟
- از زمین‌کاری در مزرعه، مراقبت از گیاهان در گلخانه و مراقبت از باغ لذت می‌برید؟
- توانایی تفکر خلاقانه را دارید و به دنبال راه‌حل‌های نوآورانه می‌گردید؟
- به عناوین چالش‌برانگیز جذب می‌شوید و از آن‌ها لذت می‌برید؟
- روحیه کارآفرینی و رقابت را دارید و به تأسیس کسب‌وکار خود علاقه دارید؟
- از زیست و تعامل با گیاهان لذت می‌برید؟
- شغفه‌ای با کار با گل و گیاه‌ها دارید؟
- دارای صبوری، مقاومت و پشتکار برای پیش‌برد اهداف خود هستید؟
در این صورت، رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی احتمالاً بهترین انتخاب برای شما خواهد بود. این رشته فرصتی است تا با ترکیب علوم زراعی و فناوری به کشاورزی مدرن و موفقیت‌آمیز پیش بروید. با تسلط به تکنیک‌های ژنتیکی و استفاده بهینه از منابع، میتوانید نقش مهمی در توسعه پایدار کشاورزی و تغذیه جامعه ایفا کنید.
- بیشتر بخوانید: ماجرای رشته تولید و ژنتیک گیاهی و سفر تحصیلی به خارج در سال
انتخاب رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه: دروس پرکاربرد دوره دبیرستان
اکنون که در مسیری به سمت انتخاب رشته تحصیلی در دانشگاه قرار دارید، اهمیت شناخت دروس کلیدی این رشته از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه، به عنوان یکی از شاخه‌های مهم در گروه آزمایشی علوم تجربی قرار دارد.
گروه آزمایشی علوم تجربی به همراه رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه، بستری را برای توسعه دانش در زمینه‌های متعددی از علوم فراهم می‌کند. این گروه علاوه بر رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دیگر رشته‌های کارشناسی را نیز در بر می‌گیرد که به صورت زیر عبارتند از:
- علوم و مهندسی صنایع غذایی
- آموزش تربیت بدنی
- اقتصاد کشاورزی
- امنیت بین‌الملل
- امنیت نرم
- حفاظت اطلاعات
- تربیت مروج سیاسی
- ترویج و آموزش کشاورزی پایدار
- پژوهشگری امنیت
- ضد تروریسم
- علوم دامی
- علوم فنی امنیت
- علوم و مهندسی باغبانی
- علوم و مهندسی جنگل
- علوم و مهندسی خاک
- علوم و مهندسی شیلات
- علوم و مهندسی محیط‌زیست
- علوم ورزشی
- کتابداری در شاخه پزشکی
- مددکاری اجتماعی
- مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
- مربیگری عقیدتی
- مهندسی صنایع چوب و فراورده‌های سلولزی
- مهندسی صنایع مبلمان
- مهندسی طبیعت
- مهندسی فضای سبز
در این راستا، دانش‌آموزان دارای دیپلم‌های مختلف نیز به طور علاقه‌مندانه میتوانند در هر یک از گروه‌های آزمایشی شرکت کنند و نمره‌های آن‌ها در دروس تخصصی به امتیاز نهایی تأثیرگذار باشند. این نه تنها یک فرصت برای شناخت عمیق‌تر از علوم مختلف است، بلکه به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا بر اساس علاقه و استعداد شخصی خود، به انتخاب رشته تحصیلی مناسب بپردازند.
بر این اساس، برای همه داوطلبان توصیه می‌شود که در کنار نمره‌های آزمون سراسری، به میزان معدل در دروس متوسطه نیز توجه ویژه‌ای داشته باشند. این امر به دانش‌آموزان کمک خواهد کرد تا با انتخاب درست و شناخت دقیق‌تر از دروس اصلی هر رشته، در مسیر موفقیت پیش بروند.
گرایش‌های متنوع رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه برای ادامه تحصیل
رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه، یکی از حوزه‌های پربار و دارای تخصص‌های متنوع در زمینه کشاورزی است. دانش‌آموختگان این رشته در مقطع کارشناسی میتوانند به ادامه تحصیل در گرایش‌های متنوع این رشته در مقاطع بالاتر، یعنی کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی، پرداخته و تخصص‌های عمیق‌تری را در زمینه‌های مختلف اکتساب کنند.
در مقطع کارشناسی ارشد، دانشجویان به انتخاب از بین گرایش‌های متعدد این رشته دارند. این گرایش‌ها عبارت‌اند از:
اکولوژی گیاهان زراعی: این گرایش به مطالعه روابط گیاهان با محیط زیست و اکوسیستم‌ها می‌پردازد. هدف اصلی این گرایش، افزایش بهره‌وری زراعی با حفظ تعادل زیستی محیط زیست است.
فیزیولوژی گیاهان زراعی: در این گرایش، به مطالعه عملکرد و واکنش‌های فیزیولوژیکی گیاهان به عوامل محیطی پرداخته می‌شود. اطلاعات به دست آمده از این گرایش، در بهبود رشد و توسعه گیاهان زراعی مؤثر است.
علوم و تکنولوژی بذر: این گرایش به بررسی تولید، انتخاب و بهینه‌سازی بذرها به منظور افزایش عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی می‌پردازد.
علوم علف‌های هرز: دانشجویان در این گرایش به مطالعه شناخت و کنترل علف‌های هرز در مزارع و گیاهان زراعی می‌پردازند.
ژنتیک و به‌نژادی گیاهی: این گرایش به مطالعه ژنتیک گیاهان و به‌نژادی آن‌ها به منظور افزایش تنوع ژنتیکی و کارایی نژادها در شرایط مختلف می‌پردازد.
بیوتکنولوژی کشاورزی: در این گرایش، از ابزارهای بیوتکنولوژی برای بهبود و اصلاح گیاهان و تولید محصولات کشاورزی استفاده می‌شود.
اگرواکولوژی: این گرایش به ادغام علوم اکولوژی و کشاورزی با هدف تولید محصولات کشاورزی با استفاده بهینه از منابع طبیعی می‌پردازد.
در مقطع دکتری تخصصی نیز گرایش‌هایی در رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه وجود دارند که به تخصص‌های عمیق‌تر در این زمینه می‌پردازند. این گرایش‌ها عبارت‌اند از:
اصلاح نباتات: در این گرایش، به بهبود و تغییرات ژنتیکی گیاهان با هدف افزایش بهره‌وری و کیفیت محصولات می‌پردازند.
اگروتکنولوژی: در این گرایش به استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی برای بهبود روش‌های تولید و کنترل محیط زیست پرداخته می‌شود.
همین تنوع در گرایش‌ها، به دانشجویان این رشته امکان می‌دهد تا با توجه به علاقه و استعداد خود، به زمینه‌های مختلف ادامه تحصیل دهند و در تحقیقات علمی و کاربردی در حوزه کشاورزی سهیم شوند.
- بیشتر بخوانید: تکنولوژی نوین در صنعت کشاورزی + راهبردها و مزایای پایدار
کورس‌های اصلی رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه: پایه‌ها و تخصصی‌ها
در سال‌های تحصیلی مربوط به دوران کارشناسی در رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه، دانشجویان با حدود ۱۳۸ واحد درسی در مجموعه‌ای از دروس تخصصی و پایه سروکار دارند. در این دوره زمانی، علاوه بر دروس پایه و عمومی که برای بسیاری از رشته‌ها یکسان است، دوره تخصصی این رشته نیز مواردی از قبیل آناتومی و فیزیولوژی گیاهی، مدیریت بیماری‌های گیاهان زراعی، مورفولوژی و سیستماتیک گیاهی، کشاورزی پایدار، طرح‌های آزمایشی کشاورزی، مدیریت آب در کشاورزی و مدیریت آفات گیاهی را در بر می‌گیرد.
این دروس تخصصی که در قالب کورس‌های دانشگاهی ارائه می‌شوند، عمق‌بخشی به مفاهیم مهم و تخصصی این رشته را به دانشجویان ارائه می‌دهند. مباحثی همچون مبانی تولید گیاهان باغی، مدیریت علف‌های هرز، ژنتیک، مبانی تغذیه گیاهی، بیوفیزیک محیطی و مهارت‌آموزی نیز در این دروس مورد بررسی و آموزش قرار می‌گیرند.
علاوه بر اینها، دروسی مانند تولید گیاهان زراعی در مناطق کم آب، فناوری‌های نوین در تولید گیاهان زراعی، تولید گیاهان صنعتی، تولید گیاهان علوفه‌ای و مبانی فرآوری محصولات گیاهی نیز به دانشجویان ارائه می‌شوند. همچنین، تاثیر تغییر اقلیم و تنش‌های محیطی بر تولید گیاهان زراعی و تکنولوژی‌های مرتبط نیز از مباحث مهم در دوره تحصیلی این رشته به‌شمار می‌آیند.
گزینه‌های شغلی درازمدت برای فارغ‌التحصیلان مهندسی تولید و ژنتیک گیاه
پس از اتمام تحصیلات در رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه، فرصت‌های شغلی گسترده‌ای در صنایع و حوزه‌های مختلف انتظار می‌رود. فارغ‌التحصیلان این رشته میتوانند در تنوعی از موقعیت‌های شغلی فعالیت کنند. برخی از مشاغلی که با رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه در ارتباط هستند عبارتند از:
1. مدیر یا مجری واحدهای تولیدی کشاورزی (خصوصی و دولتی)
2. کارشناس متخصص و برنامه‌ریز در زمینه‌های زراعت و به‌نژادی
3. مربی در مراکز آموزشی کشاورزی
4. مجری امور تحقیقاتی در واحدهای تحقیقات کشاورزی
5. مشاور حوزه کشاورزی و به‌نژادی
6. تحلیل‌گر سیستم‌های کشاورزی پایدار
7. مدیریت گلخانه‌ها و مزارع
8. توسعه دهنده تکنولوژی‌های نوآورانه در کشاورزی
9. پژوهشگر در زمینه تولید گیاهان تغذیه‌ای و دارویی
10. تخصص‌های مرتبط با تولید گیاهان علوفه‌ای و صنعتی
برای دستیابی به موقعیت‌های شغلی پیشرفته‌تر و بهبود شانس‌های شغلی، ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی نیز توصیه می‌شود. در این مقاطع تحصیلی، مفاهیم عمیق‌تری در زمینه‌های مختلف رشته تدریس می‌شود و فرصت بیشتری برای تخصص و تعمق در حوزه‌های مورد علاقه ایجاد می‌شود.
- بیشتر بخوانید: دانشگاه علمی کاربردی + بیش از یک دانشگاه
فرصت‌های شغلی در حوزه مهندسی تولید و ژنتیک گیاه: چگونه است؟
رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه به دلیل ترکیب چندین حوزه مختلف از علوم زیستی از جمله زیست‌شناسی، ژنتیک و اکولوژی، به عنوان یک رشته ترکیبی شناخته می‌شود که امکان دستیابی به دانش‌های گسترده‌ای را فراهم می‌کند.
این رشته در سه حوزه فعالیتی اصلی فرصت‌های شغلی ارائه می‌دهد، هرکدام از این حوزه‌ها زیرشاخه‌های مختلفی را دربرمی‌گیرد:
1. حوزه باغبانی (با زیرشاخه‌های گل‌کاری، سبزی‌کاری و میوه‌کاری)
2. حوزه طراحی، احداث و نگهداری فضای سبز و گلخانه‌ها
3. حوزه پرورش انواع محصولات غذایی
هر یک از این حوزه‌های فعالیتی دارای نیازهای خاص خود از دانش و مهارت‌ها هستند. مهندسان تولید و ژنتیک گیاه با تخصص‌های خود میتوانند در موارد زیر فعالیت کنند:
- طراحی و پیاده‌سازی برنامه‌های کشاورزی پایدار
- مشاوره در زمینه کشت و پرورش گیاهان مختلف
- تحقیق و توسعه جدیدترین روش‌ها در بهبود و افزایش عملکرد گیاهان
- ارتقاء و تحقیقات در زمینه ژنتیک گیاهی
- توسعه و مدیریت گلخانه‌ها و فضاهای سبز
- پیشرفت در تولید محصولات کشاورزی تازه و فرآورده‌های مرتبط
- مشارکت در تحقیقات مرتبط با کشاورزی پایدار و کاهش آثار منفی بر محیط زیست
با توجه به پویایی و توسعه حوزه‌های مختلف کشاورزی و صنایع مرتبط، فارغ‌التحصیلان این رشته دارای فرصت‌های شغلی متنوع و پیشرو در این حوزه‌ها هستند. ترکیب دانش زیست‌شناسی، ژنتیک و تکنولوژی با اطلاعات مهندسی، فارغ‌التحصیلان این رشته را به افرادی تبدیل می‌کند که قادر به ایجاد نوآوری‌ها و پیشرفت‌های جدید در صنعت کشاورزی و محیط زیست هستند.
فرصت‌های ادامه تحصیل در رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه در ایران: چگونه است؟
توسعه رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه در داخل ایران، امکاناتی را برای افراد علاقمند به ادامه تحصیل در این حوزه ایجاد کرده است. ظرفیت دانشگاه‌ها در ارائه این رشته به دوره کارشناسی، با توجه به سال ۱۳۹۸ به شرح زیر بوده است:
1. دانشگاه تهران (پردیس کشاورزی- کرج): 20 نفر
2. دانشگاه تهران (پردیس ابوریحان- پاکدشت): 20 نفر
3. دانشگاه صنعتی اصفهان: 20 نفر
4. دانشگاه فردوسی- مشهد: 25 نفر
علاوه بر این، گرایش‌های جدیدی نیز در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی (PhD) در رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه، ایجاد شده‌اند و هر سال ظرفیت پذیرش این گرایش‌ها توسط دانشگاه‌ها افزایش می‌یابد.
ویژگی جالب این رشته در دنیا، نقش دانشگاه تهران در جایگاهی بین 701 تا 750 رتبه‌بندی شده در سال 2019 و ارتقاء به جایگاه بین 591 تا 600 در سال ۲۰۲۱ می‌باشد. این نشان‌دهنده پیشرفت و ارتقاء کیفیت تحصیلات در این حوزه در ایران است.
اقدام به ادامه تحصیل در رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه در خارج از کشور: چه راه‌هایی وجود دارد؟
رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه به عنوان یک حوزه مهم در علوم کشاورزی، امکان ادامه تحصیل در دانشگاه‌های برتر جهان را برای دانشجویان فراهم می‌کند. در این راستا، 10 دانشگاه برتر جهان در زمینه‌های مرتبط با مهندسی کشاورزی عبارتند از:
1. دانشگاه واگنینگن (هلند)
2. دانشگاه کالیفرنیا (داویس، آمریکا)
3. دانشگاه علوم کشاورزی سوئد (سوئد)
4. دانشگاه آگروپاریس تِک (فرانسه)
5. انستیتو تکنولوژی زوریخ (ETH، سوییس)
6. دانشگاه کورنل (آمریکا)
7. دانشگاه کالیفرنیا (UCB، آمریکا)
8. دانشگاه ویسکونزین- مادیسون (آمریکا)
9. دانشگاه ریدینگ (انگلیس)
10. دانشگاه کشاورزی چین (چین)
از این لیست مشخص است که هلند، آمریکا، سوئد، فرانسه، انگلیس، سوییس و چین از بهترین کشورها برای ادامه تحصیل در این رشته به شمار می‌روند.
یکی از ویژگی‌های جذاب این رشته، مزیت‌های شغلی و درآمد خوبی است که مهندسان این حوزه در بسیاری از کشورها دارند. همچنین، تحصیل در این رشته می‌تواند به شما امکان اقامت در برخی از کشورها را نیز فراهم کند.
طراز گیری درس‌های رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه: آمادگی برای ارتقاء بازارکار
در بخش‌های قبل، دروس کلیدی مرتبط با رشته مهندسی تولید و ژنتیک گیاه را برشمردیم. این دروس تئوری و عملی، ارتباط خوبی را بین دانشجویان و بازارکار ایجاد می‌کنند. با این حال، برای به دست آوردن وضعیت پژوهشگرانه یا مدیریت پروژه‌های پربازده، شما نیاز به اکتساب مهارت‌های زیر دارید.
تاجایی که به نیازهای روز بازارکار پاسخ می‌دهند:
بهره‌برداری از مهارت‌های کارآفرینی، به ویژه در حوزه بازاریابی و فروش
آشنایی با ابزارها، دستگاه‌ها و روش‌های نوین در دستورزی گیاهان
مهارت در ارتباط با سازمان‌ها، کشاورزان و کارفرمایان
توانایی انتقال دانش و آموزش به دیگران
نگهداری به‌روز از طریق منابع اطلاعاتی معتبر
آشنایی با پژوهش‌های علمی و عملی در زمینه کاری خود
آگاهی از استانداردهای ملی و جهانی
شناسایی اولویت‌های پژوهشی در منطقه مورد نظر
شناخت ارقام استراتژیک گیاهی
پیشنهاد راهکارهای مناسب برای دستورزی ارقام گیاهی حائز اهمیت و حفظ ویژگی‌های مهندسی‌شده گیاهان.
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.