گفته می‌شود هر شغلی سختی‌های خود را دارد، اما برخی از شغل‌ها طبق قوانین کار، جزو شغل‌های سخت و زیان‌آور محسوب می‌شوند و بطور طبیعی دارای سختی بیشتری هستند.
استخدام در برخی موقعیت‌های شغلی مانند کار در ماشین‌کاری عددی (CNC)، ممکن است با سختی‌های خاصی همراه باشد. این سختی ممکن است به دلیل نوع کارگاه و سطح ایمنی در هنگام کار با دستگاه‌های تراش و سایر تجهیزات باشد.
اما در برخی شغل‌ها مانند کار در معدن، سختی کار به طور طبیعی و بدون توجه به فاکتورهای فنی و ایمنی، بسیار بالا است و به دلیل طبیعت شغل، ممکن است زیان‌آور باشد. در این شغل‌ها، با رعایت نکات ایمنی، سختی کار قابل حذف نیست.
از اینجا سوال پیش می‌آید که شغل‌ها براساس قوانین کار، به چه دسته‌هایی از شغل‌های سخت و زیان‌آور تقسیم می‌شوند؟ همچنین، تأثیر این شغل‌ها بر بازنشستگی و ساعات کاری چگونه است؟
میزان ساعات کاری و استفاده مجاز از مرخصی نیز در این شغل‌ها با شغل‌های دیگر تفاوت دارد. در این مقاله، به بررسی این سوالات پاسخ خواهیم داد و تأثیر قوانین کار بر شغل‌های سخت و زیان‌آور را بررسی خواهیم کرد.
جدیدترین لیست شغل‌های دشوار و زیان‌آور
مطابق با قانون کار و مقررات مربوط به رابطه کاری کارگر و کارفرما، مشاغل سخت و زیان‌آور به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند. در گروه الف قرار دارند مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان‌آور هستند.
اما با اعمال تدابیر و اصول بهداشتی و ایمنی در محیط کار توسط کارفرما، می‌توان سختی این شغل‌ها را کاهش داد. به عنوان مثال، استخدام اپراتور CNC و کار در زمینه CNC با در نظر گرفتن نکات ایمنی، سختی کار را برای این افراد کاهش می‌دهد.
اما در گروه ب جایگاه دارند مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان‌آور هستند و حتی با اعمال تدابیر ایمنی و بهداشتی توسط کارفرما، فقط سختی کار کاهش می‌یابد و همچنان زیان‌آور بودن این مشاغل حاکم است.
با توجه به آیین‌نامه‌ای که توسط شورای عالی کار و شورای عالی حفاظت فنی و بهداشت کار تدوین و وزارت کار و وزارت بهداشت نیز آن را تصویب کرده‌اند، لیست مشاغل سخت و زیان‌آور عبارت‌اند از:
1- کار در معادن شامل کار زیرزمینی یا سطح‌الارضی که کارگران موظف خواهند بود در تونل‌ها و راهروهای سرپوشیده به کار استخراج بپردازند.
2- کار استخراج که شامل فعالیت‌هایی همچون جدا نمودن یا منفجرکردن مواد از سطح کار، حمل مواد مربوط به عملیات انفجار، اداره تاسیسات آب و برق در داخل معادن و در کل هر مباشرت و نظارتی که کارگر را ناگزیر به انجام‌وظیفه در راهروها، تونل‌ها یا راهروهای معادن کند، می‌شود.
3- کار در مشاغل مرتبط با حفر قنات، چاه، فاضلاب و تونل زیرزمینی و کار در مخازن سرپوشیده.
4- تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره‌های در حال فعالیت و اشتغال مستمر در مجاورت کوره های ذوب به‌گونه‌ای که کارگر در معرض مستقیم حرارت یا بخارهای مضر متصاعد شده از کوره های ذوب باشد.
5- کارگرانی که به طور مستقیم و مستمر به کار در کارگاه روده‌پاک‌کنی، دباغی و سالامبورسازی یا کار مستمر در گند آب‌روها و کارهای مرتبط با جمع‌آوری، حمل و دفن زباله‌های شهری اشتغال دارند.
6- فعالیت کارگرانی که به طور مستمر به کار جمع‌آوری، انتقال و انبارکردن کود در واحدهای طیور و دامداری مشغول هستند.
7- فعالیت مداوم و مستمر در فضای باز و در ارتفاع‌های بیشتر از ۵ متر از سطح زمین بر روی اسکلت‌ها، داربست‌ها، دکل‌ها و اتاقک‌های متحرک.
8- فعالیت مداوم بر روی پست‌ها و خطوط انتقال برق با فشار ۶۳ کیلوولت و بالاتر.
9- شغل‌های شن‌پاشی، مالچ پاشی، قیرپاشی و پخت آسفالت دستی.
10- انجام عملیات جوشکاری در داخل مخازن.
11- فعالیت‌هایی که استمرار آن‌ها باعث ابتلا به بیماری های شغلی حاصل از اشعه می‌شود، همچون کار با مواد رادیواکتیو و قرارگرفتن در معرض پرتوهای یون‌ساز.
12- فعالیت در محیط‌هایی با فشار محیط بیش از حد مجاز مانند غواصی.
13- فعالیت مستمر در محیط‌های کاری‌ای که با وجود رعایت مقررات و اصول ایمنی و حفاظتی، زمینه بیماری‌های مرتبط با گوش و یا ناشنوایی کارگر را فراهم می‌سازد.
14- کار در زمینه امور مرتبط با سم‌پاشی باغ‌ها و مزارع و ضدعفونی‌کردن مکان‌ها، طویله‌ها و آشیانه‌های مرغداری در زمان سم‌پاشی.
15- فعالیت کارگرانی که در هنگام انجام کار، به‌صورت مستقیم در امور مربوط به تولید و ترکیب سموم شیمیایی و حشره‌کش‌ها مشغول به کار هستند.
16- کارکردن با وسایل دارای ارتعاش، به‌گونه‌ای که برای سلامتی کارگر، مضر و زیان‌آور باشد.
17- فعالین در زندان‌ها و ندامتگاه‌ها که به طور مستقیم با زندانیان در ارتباط هستند.
18- کار در حوزه هوش‌بری، مامایی، فوریت های پزشکی، کارشناس علوم آزمایشگاهی و مشاغل زیرمجموعه آن‌ها.
19- خبرنگاری.
20- فعالیت به‌عنوان آتش‌نشان.
21- رانندگان حمل و نقل بار و مسافر درون شهری و برون شهری، راهداران و رانندگان وزارت راه و شهرسازی در جاده‌ها.
- بیشتر بخوانید: چطور میشه بیمه بیکاری 1402 مجردی و متاهلی گرفت
قوانین مشاغل سخت و زیان‌آور تعیین شده توسط سازمان تامین اجتماعی
افرادی که جزء مشاغل گروه الف هستند (مانند استخدام کارگران CNC و ... ) برای استفاده از مزایای مشاغل سخت، باید درخواست دریافت سختی کار را به اداره کار ارائه دهند و در صورت تایید، قادر خواهند بود از قوانین مشاغل سخت و زیان‌آور استفاده کنند.
اما در مورد مشاغل گروه ب، یعنی شغل‌هایی که در لیست قبلی ذکر شده‌اند، بدون نیاز به درخواست سختی کار، میتوانند از مزایای مشاغل سخت و زیان‌آور استفاده کنند.
قوانین مربوط به مشاغل سخت و زیان‌آور توسط سازمان تامین اجتماعی به شرح زیر تعیین شده است:
1. ساعات کاری:
بر اساس ماده ۵۲ قانون کار، افراد در مشاغل سخت و زیان‌آور باید روزانه حداکثر ۶ ساعت کار کنند و مجموع ساعات کاری آن‌ها در هفته نباید بیشتر از ۳۶ ساعت باشد.
2. مرخصی:
افراد فعال در مشاغل سخت و زیان‌آور حدود ۵ هفته مرخصی در سال دریافت می‌کنند.
3. ممنوعیت اضافه‌کاری:
مشاغل سخت و زیان‌آور بر اساس ماده ۶۱ قانون کار، هیچ گونه اضافه‌کاری نمی‌توانند انجام دهند.
4. پرداخت حق بیمه:
افراد شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور با پرداخت یک سال حق بیمه، به اندازه ۱٫۵ سال سابقه کار محاسبه خواهند شد.
5. بازنشستگی پیش از موعد:
برای افراد شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور، قانون کار امکان بازنشستگی پیش از موعد را تحت شرایط خاص فراهم کرده است. برای استفاده از قانون بازنشستگی پیش از موعد، کارگران باید حداقل ۲۰ سال سابقه بیمه پیوسته یا ۲۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند.
- بیشتر بخوانید: توصیه‌ها و مسائل مربوط بازگشت به محل کار بعد از مرخصی زایمان
سخن پایانی و جمع‌بندی
در این مقاله، مشاغل سخت و زیان‌آور را معرفی کرده و قوانین مربوط به این مشاغل تعیین شده توسط سازمان تامین اجتماعی را بررسی کردیم. مشاغل سخت و زیان‌آور به دو گروه الف و ب تقسیم می‌شوند. در گروه الف، با انجام تمهیدات بهداشتی و ایمنی، می‌توان سختی کار را حذف کرد، اما در گروه ب، حذف سختی کار با تمهیدات ایمنی و بهداشتی ممکن نیست.
سازمان تامین اجتماعی برای این مشاغل تسهیلاتی در زمینه ساعات کاری، مرخصی، پرداخت حق بیمه و بازنشستگی پیش از موعد فراهم کرده است.
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.